Piano pedalen: pedaalgebruik uitgelegd voor beginners

Geschreven door pianodocent Ruben Weverling 

Bij piano spelen denk je mogelijk direct aan je vingers; daar bedien je immers de toetsen mee. Het gaat echter verder dan dat; het pedaalgebruik bij piano is namelijk ook van grote invloed op de uiteindelijke klanken. In dit artikel vertel ik je graag alles over de piano pedalen, het pedaalgebruik en de verschillende piano pedaaltechnieken.

Pianopedalen zijn de pedalen die zich aan de onderzijde van de piano bevinden. Je zet hier tijdens het spelen je voeten neer, waardoor je in staat bent om deze pedalen naar wens te gebruiken. De meeste piano’s hebben 3 pedalen, maar er bestaan ook varianten met 2 pedalen.

Met dit artikel wil ik je graag uitgebreid kennis laten maken met deze pedalen. Ik vertel je hierbij graag wat je aan deze piano pedalen hebt, hoe je deze piano pedalen kunt gebruiken en wat de beste piano pedaal tips zijn. Door deze tips op te volgen, kun je nóg mooiere muziek op je piano maken.

Verschillende soorten piano pedalen

Zoals ik eerder in dit artikel al aangaf, beschikken de meeste piano’s over drie pedalen. Deze pedalen zitten op een vaste afstand ten opzichte van elkaar en zijn alle drie verschillend.

Sustainpedaal

Dit is het pedaal aan de rechterkant. Dit pedaal wordt over het algemeen het meeste gebruikt, aangezien je met dit pedaal een aangeslagen toon aan kunt houden. Zodra je de ingedrukte toets loslaat, zorgt dit pedaal ervoor dat de klank van de toon blijft aanhouden. Dit gebeurt tot het moment dat je het pedaal loslaat.

Met dit pedaal oefen je veel invloed uit op de klanken. Dit komt onder meer doordat je met dit pedaal een vloeiende overgang tussen klanken en akkoorden klinkt. Het pianospel is hierdoor vloeiend en je geeft meer ‘body’ aan het pianospel.

Gebruik maken van het sustainpedaal is niet makkelijk. Dit komt vooral doordat de timing van het indrukken van het pedaal van groot belang is. Als je de juiste timing nog niet helemaal onder de knie hebt, haal je (nog) niet het potentieel uit dit pedaal. Gelukkig is dit iets dat je goed kunt oefenen.

Sostenutopedaal

Het sostenutopedaal is het middelste pedaal van deze drie. Qua functie lijkt dit pedaal op het sustainpedaal, maar het effect is dusdanig anders. Ook met dit pedaal kun je een bepaalde klank aanhouden, maar dit is alleen de toon van de toets die je op het moment van indrukken aanhoudt.

Op deze manier ontstaat er dus geen brij van klanken, maar is er slechts een enkele klank hoorbaar. Dit stelt jou echter wel in staat om met twee handen een gecompliceerder deel van het muziekblad te volgen. De klank houdt overigens aan totdat je het pedaal loslaat. Wat dat betreft werkt dit pedaal hetzelfde als het sustainpedaal.

Una corda pedaal

Aan de linkerkant is het una corda pedaal te vinden. Dit pedaal zorgt ervoor dat de dempers van de snaren worden gehaald, zodra je het pedaal indrukt. Door dit te doen, blijft de toon van de betreffende toets net iets langer doorklinken. Dit is ook het geval als je de toets al losgelaten hebt.

Met dank aan het una corda pedaal kun je de verschillende tonen elkaar perfect op laten volgen. Hierbij komt het wel op timing aan. Het is namelijk zaak om dit pedaal tussen twee akkoorden in even los te laten. Doe je dit te laat of vergeet je dit? Dan galmen er tal van tonen door elkaar heen, waarna er een stilte valt. Het is dus zaak dat je ook dit pedaal volledig onder de knie krijgt.

Bestaan er nog andere piano pedalen?

Nee, er bestaan geen andere pedalen. Wel is het goed om te weten dat niet elke piano standaard over deze drie pedalen beschikt. Zoals ik eerder al aangaf, is het ook goed mogelijk dat een piano met slechts 2 pedalen uitgevoerd is.

Ook bestaan er piano’s waarbij er helemaal geen pedalen aanwezig zijn. Wil je echter wel graag gebruik van piano pedalen maken? Je kunt deze los aanschaffen en aan je piano koppelen. Op die manier geniet je alsnog van de fraaie combinatie van piano toetsen en piano pedalen.

Pedaaltechieken

Met de piano pedalen breng je weer leven aan je muziekstukken. Je laat de akkoorden beter in elkaar overlopen en je hebt twee handen over om de volgende toetsen in te drukken. Met name als je gecompliceerdere muziek gaat maken, is het onwijs belangrijk om de piano pedalen op de juiste manier te gebruiken.

Als je met pedaalgebruik wilt starten, kun je het beste deze stappen doorlopen:

Bij het gebruiken van de piano pedalen komt het op detailniveau aan. Zo is het van belang dat je het pedaal op het juiste moment indrukt. Ben je te vroeg of te laat? Dan resulteert dit in een stilte of juist in een overloop van tonen van elkaar.

Verder is het zaak dat je de pedaalgevoeligheid goed oefent. In hoeverre deze gevoeligheid goed te voelen is, hangt af van het soort pedalen dat je hebt. Op dit gebied bestaan kwaliteitsverschillen, net zoals dat dit bij de aanslaggevoeligheid van de toetsen het geval is.

In mijn ogen kun je dit op maar één manier onder de knie krijgen: door heel veel te oefenen. Oefen bovengenoemd stappenplan eindeloos, waardoor je een nog beter gevoel voor de piano pedalen krijgt. Dat stelt je uiteindelijk in staat om de pedalen op het juiste moment en met de juiste gevoeligheid in te drukken.

Pedaalgebruik en expressie in pianospel

Als je alleen van de toetsen gebruik maakt, is het pianospel een beetje vlak. Er lijkt weinig verband tussen de toetsen te zitten, waardoor het pianospel niet echt gaat leven.

Maak je echter gebruik van de pianopedalen? Dan breng je juist wel leven in het pianospel. De klanken sluiten beter op elkaar aan, waardoor er een beter samenspel tussen de klanken ontstaat. Dat zorgt ervoor dat het pianospel een stuk levendiger aanvoelt.

Voor beginnende pianisten is het niet makkelijk om het pedaalgebruik direct onder de knie te krijgen. Mijn advies is daarom om te blijven oefenen. Net zoals dat je met bijvoorbeeld de vingerzetting en aanslaggevoeligheid moet blijven oefenen.

Ben je al een iets ervaren pianist? Dan weet je ongetwijfeld al wat het effect van de pedalen op het pianospel is.

Mijn tip: speel eens een kort stukje pianospel zonder gebruik te maken van de pedalen. Probeer dit geluid goed in je op te nemen. Speel vervolgens ditzelfde korte stukje pianospel, maar dan wel met de pedalen. Je merkt al snel op dat dit verschil gigantisch is.

Pedaalgebruik in verschillende muziekstijlen

Wil je graag in verschillende muziekstijlen kunnen spelen? Dan is het belangrijk om te weten dat je de pedalen op verschillende manieren moet gebruiken:

Conclusie

Met de pedalen van een piano geef je meer leven aan een muziekspel. Je kunt het spel een betere expressie meegeven, het muziekstuk gaat meer leven en klinkt bovenal een stuk fraaier.

Daarvoor is het wel zaak dat je de pedalen op de juiste manier gebruikt. Richt je in eerste instantie vooral op het sustainpedaal; dat is het meest gebruikte pedaal. Oefen met de timing van dit pedaal, maar ook met de gevoeligheid van het pedaal.